Zmiana jest jedynym pewnikiem w naszym życiu i jest to powiedzenie z którym z pewnością się już zetknąłeś. Większość z nas tych zmian nie lubi, z różnych powodów, ale te najczęściej podawane dotyczą: niepewności przed nowym, utratą pozornej kontroli czy niechęcią przed uczeniem się i dostosowywaniem do nowych warunków.
Warto zatem poznać wszystkie czynniki, które tak na prawdę wpływają na naszą postawę do zmiany i zastanowić nad którymi mamy kontrolę, aby odpowiednio przystosować się do zmian.
Czym jest zachowanie?
Zachowanie jest ogółem reakcji i ustosunkowań organizmu żywego do środowiska, to reakcje na bodźce otoczenia. Zachowania te można podzielić na zamierzone i niezamierzone, dobrowolne i przymuszone, racjonalne i irracjonalne.
KLASYFIKACJA UWARUNKOWAŃ ZACHOWAŃ MIĘDZYLUDZKICH
UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE (endogeniczne
Uwarunkowania genetyczne
– podłoże dziedziczne określone strukturą genów (genotypem), nie mamy na nie wpływu (teoretycznie, pomijając teorie związane z energią i fizyką kwantową).
Uwarunkowania psychogenetyczne
– różnorodne motywy zachowań, nieraz bardzo wysublimowane, których źródłem są dziedziczone predyspozycje i skłonności
Uwarunkowania psychofizjologiczne
– zachowania wyznaczane przez stan środowiska wewnętrznego organizmu, który jest z jednej strony pochodną biochemiczno-fizjologicznych reakcji na bodźce, a z drugiej strony zaś funkcjonowania ośrodków mózgu.
Na tą grupę uwarunkowań praktycznie praktycznie nie mamy wpływu. Chociaż odpowiednia praca z predyspozycjami i skłonnościami daje efekty, a na biochemię naszego organizmu w sposób sztuczny (kontrolowany) możemy nieco wpłynąć
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE (egzogeniczne)
Uwarunkowania środowiskowe
- Oddziaływania przyrodnicze – są odbiciem aktualnego stanu środowiska naturalnego jako całości, jak i jego komponentów.
- Oddziaływania technogeniczne – obejmują różnego rodzaju oddziaływania środowiska sztucznego, stworzonego przez człowieka.
- Oddziaływania ergonomiczne – wynikają z oddziaływań warunków pracy na organizm ludzki (charakter patologiczny lub nawykowy).
- Oddziaływania patogeniczne – każda dłuższa choroba ma wpływ na zmianę naszego zachowania.
Na ten rodzaj uwarunkowań wpływ mamy już większy, gdyż możemy zmienić miejsce przebywania, zamieszkania oraz pracy.
Uwarunkowania socjokulturowe
– określają, iż rzeczywisty model zachowań tworzy się w wyniku wzajemnego współdziałania oddziaływań genetyczno-środowiskowych i kulturowych. W tej grupie wyróżnia się:
Czynniki społeczne
– decydują o trwałości, strukturze i charakterze naszych zachowań. Występują tutaj dwa rodzaje interakcji:
- Interakcja postrzegana jako wzajemne oddziaływanie – interakcja jako gra i jako wymiana.
- Interakcja jako komunikacja – komunikacja symboliczna, manipulacja wrażeniami, ukryte założenia i milczące przyjmowanie procedury.
Czynniki historyczno-kulturowe
- ewolucja zachowań nie nadąża nad zmianami cywilizacyjnymi, zwłaszcza technologicznymi,
- tradycyjne wzorce zachowań kulturowych zanikły dziś prawie całkowicie lub bardzo się przekształciły,
- nie zdajemy sobie sprawy jak wielki wpływ na nasze zachowanie i widzenie świata mają archetypy,
- większość naszych zachowań ma charakter symboliczny.
Czynniki informacyjno – edukacyjne
– zachowania powstają przede wszystkim w trakcie uczenia się, zbierania informacji itp.
Czynniki indoktrynacyjne
– zdalne sterowanie istota ludzką – wpływ kultury masowej.
UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCIOWE – ENDO-EGZOGENICZNE
OSOBOWOŚĆ
– zespół cech jednostki, wpływających na jej postępowanie, osobowość określa potrzeby, cele i postawy każdego człowieka
Typologia osobowości wg. Hipokratesa
- Sangwinik – osobowość o żywym i zmiennym usposobieniu
- Melancholik – człowiek mało aktywny
- Choleryk – jednostka pobudliwa i jednocześnie mało wytrwała
- Flegmatyk – typ mało pobudliwy, ale wytrwały i konsekwentny
Typologia polaka wg. J. Szczepańskiego:
- twórcy – wnoszą nowe idee, pomysły, wynalazki,
- ludzie przeciętni – odznaczają się solidną pracą i realizacją innych swoich życiowych zadań ale niczego nie modernizują i nie dążą do istotnych zmian o charakterze pozaosobistym,
- ludzie aktywni negatywnie – osoby zaliczane do marginesu społecznego,
- jednostki zdane na pomoc i opiekę innych – dzieci, starcy, chorzy, inwalidzi it.
Elementy uwarunkowań osobowościowych:
- Postawa – stan człowieka, przygotowujący do działania
- Motywy – w umyśle pojawia się cel oraz powstaje przekonanie o możliwości jego osiągnięcia
- Możliwości – tworzą ją trzy uwarunkowania:
- Ograniczenia czasowo-przestrzenne
- Ograniczenia organizacyjne
- Ograniczenia prestiżowe – ekonomiczne
- Wybór – sąd, na podstawie którego podejmuje się decyzje
- Decyzje – wynik dokonania wyboru
- Działanie – zachowanie mające pewien kierunek, działanie świadome i zamierzone
- Kontrola społeczna – mechanizmy wymuszające współdziałanie np. normy
- Konformizm – dostosowywanie własnego zachowania i myślenia do zachowania i myślenia innych
Podam Ci jeszcze dwie inne klasyfikacje czynników wpływających na zachowanie człowieka w roli konsumenta:
Klasyfikacja według Leszka Rudnickiego
Uwarunkowania wewnętrzne:
Czynniki psychologiczne:
- motywy
- emocje
- osobowość
- uczenie się
- postrzeganie
- postawy
- ryzyko
Czynniki personalo-demograficzne:
- wiek
- płeć
- faza cyklu życia
- wykształcenie
- dochody
- styl życia.
Uwarunkowania zewnętrzne:
Czynniki społeczno-kulturowe:
- rodzina
- grupa społeczna
- grupa odniesienia
- kultura
Czynniki ekonomiczne:
- produkt
- ceny
- miejsce sprzedaży
- reklama
- sprzedaż osobista
- public relations
Klasyfikacja według Philipa Kotlera
Uwarunkowania zewnętrzne:
Czynniki społeczno-kulturowe:
- rodzina
- grupa społeczna
- grupa odniesienia
- kultura
Czynniki ekonomiczne:
- produkt
- ceny
- miejsce sprzedaży
- reklama
- sprzedaż osobista
- public relations
Czynniki kulturowe:
- kultura
- subkultura
- klasa społeczna
Czynniki społeczne:
- grupy odniesienia
- rodzina
- rola i status
Jeśli Twoja postawa w stosunku do ZMIANY zastanawia Cię i chciałbyś coś zmienić, pomyśl o tym, który z tych czynników może mieć największy wpływ na twoje zachowanie. Ja już zdiagnozujesz te czynnik lub czynniki, to łatwiej Ci będzie się z nimi rozprawić co będzie skutkowała łagodniejszym przechodzeniem zmian, jeśli taka jest twoja potrzeba.
Powodzenia
Ania
