Kiedy sens cichnie. Jak odzyskać kierunek w codziennym życiu?
Nie zawsze utrata sensu przychodzi z hukiem.
Czasem pojawia się jak cień – niezauważalna z początku, ale coraz trudniejsza do zignorowania.
To poranek, w którym trudno wstać z łóżka, choć nie wydarzyło się nic dramatycznego.
To wieczór, w którym zadajemy sobie pytanie: „Po co to wszystko?”, choć przecież „wszystko” wygląda z zewnątrz w porządku.
Ten stan ma nazwę. W psychologii egzystencjalnej mówimy o kryzysie sensu – wewnętrznym doświadczeniu pustki, oderwania od wartości i braku poczucia, że nasze życie ma kierunek. To nie choroba. To zaproszenie.
Nie każdy sens musi być wielką ideą
W zachodniej kulturze często jesteśmy karmieni narracją, że sens życia to coś spektakularnego. Misja. Powołanie. Coś, co odmieni świat.
Ale sens nie zawsze przychodzi w formie objawienia. Często bywa cichy i codzienny:
– odpowiedź na wiadomość od kogoś bliskiego,
– rytuał porannej kawy,
– uczucie, że komuś pomogłam,
– jedno zdanie zapisane wieczorem w notatniku.
Jak pisze Viktor Frankl, twórca logoterapii:
„Człowiek nie potrzebuje znać sensu życia w ogóle. Wystarczy jedno konkretne ‘dlaczego’ w danym dniu.”
(Frankl, 2010)
To podejście jest uwalniające. Otwiera przestrzeń na to, że możemy odzyskiwać sens lokalnie, małymi krokami, w najbliższym dostępnym miejscu.
Trzy przestrzenie sensu
Z perspektywy psychoterapeutycznej warto przyjrzeć się trzem obszarom, które najczęściej są źródłem sensu – albo jego braku:
1. Codzienność
To tu zaczyna się wszystko. Nie w wizji przyszłości, ale w odpowiedzi na pytanie:
„Po co dziś wstaję?”
Często traktujemy codzienne rytuały jako coś błahego, automatycznego. Tymczasem to właśnie one mogą być najbardziej dostępnym nośnikiem sensu. Poranny spacer, cisza przy herbacie, wieczorna refleksja – to momenty, które porządkują chaos i pozwalają poczuć, że jesteśmy na swoim miejscu.
2. Relacje
Sens często pojawia się w przestrzeni „między”.
W relacji z drugim człowiekiem doświadczamy, że nasza obecność coś znaczy. I choć nie każda relacja przynosi wsparcie – każda może być źródłem wglądu.
Bycie „dla” – a nie „przez” – to jeden z najbardziej sensotwórczych mechanizmów psychologicznych (Popielski, 2008).
To nie musi być spektakularne: wystarczy jedno spojrzenie, jedno wysłuchanie, jedno „jestem”.
3. Działanie
Praca, obowiązki, aktywność. Obszar, który najczęściej ulega wypaleniu, gdy nie jesteśmy w nim obecni naprawdę.
Ale działanie może odzyskać znaczenie, jeśli zadamy sobie pytania:
– Czy to, co robię, jest zgodne z moimi wartościami?
– Czy jestem tu obecna?
– Czy to, co robię, ma wpływ – choćby mały?
Psychologia pozytywna (Seligman, 2011) i ACT (Harris, 2010) podkreślają, że to właśnie działanie zgodne z wartościami, a nie sukces, przynosi najtrwalsze poczucie spełnienia i kierunku.
Kiedy sens się rozmywa – co wtedy?
Jeśli czujesz się pusta, zagubiona, odłączona od siebie – nie jesteś w tym sama.
I nie musisz od razu szukać odpowiedzi. Wystarczy, że zaczniesz zadawać sobie dobre pytania:
– Co dziś miało dla mnie znaczenie, choćby przez chwilę?
– Gdzie w moim życiu mnie nie ma?
– Co mnie jeszcze porusza?
– Gdzie chcę być bardziej obecna?
To nie są pytania do natychmiastowego rozwiązania.
To pytania prowadzące – do powrotu, nie rewolucji.
Sens to nie plan. To relacja z tym, co żywe.
W pracy z osobami w kryzysie sensu najczęściej nie zaczynamy od „celów na przyszłość”. Zaczynamy od sprawdzania: co dziś domaga się uwagi. Co boli. Co milczy. Co już nie działa. Co przestało być moje.
I co – mimo wszystko – jeszcze we mnie żyje.
Jeśli nic nie czujesz – to też początek
Być może jesteś w miejscu, gdzie nie masz siły na głębokie refleksje. Gdzie pytania nie mają jeszcze odpowiedzi. To w porządku.
Jak pisała Krystyna Skałka (2011):
„Poczucie sensu życia nie zawsze polega na jasności. Czasem to tylko zgoda na to, że nie wiem – ale nadal jestem.”
Nie musisz zmieniać wszystkiego. Wystarczy, że zaczniesz wracać. Do siebie. Do ciszy. Do pytania.
To już akt sensu.
Jeśli ten temat Cię poruszył, możesz sięgnąć po ebook „Sens życia” – tam znajdziesz 10 kart pracy, rytuały, ćwiczenia, które pomagają osadzić sens w codziennym życiu. Ale to tylko propozycja. Bo najważniejsze – to to jedno pytanie, które dziś zostaje z Tobą.
https://projektczlowiek.com.pl/produkt/ebook-sens-zycia/
Zapraszamy również na nasz kanał na YouTube do podcastu na ten temat
https://www.youtube.com/watch?v=68ISsu_LYsE
Pozdrawiamy
Ania Nitkiewicz-Jankowska i Grzegorz Zięba